به نقل از «الف»

«و چشم‌هایش کهربایی بود»؛ مهری بهرامی؛ نشر هیلا روایت متفاوتِ دردی آشنا

تاریخ انتشار: ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۳۷۰۵۶۸۸

«و چشم‌هایش کهربایی بود»

نوشته: مهری بهرامی

ناشر: هیلا؛ چاپ اول1397

151 صفحه، 15000 تومان

 

****

«جیغ‌های آن روز مادرم را که افتاده بودم توی تشت هنوز می‌شنوم. تشت را که بردند توی حیاط، پدرم را برای آخرین بار دیدم. هراسان از روی پله بلند شد. چشمش که به تشت افتاد رویش را برگرداند. یادم است که استفراغ کرد و مثل زن‌ها زد زیر گریه»

 

از همان ابتدا و در اپیزود اول کتاب «و چشم‌هایش کهربایی بود» پای خانه‌ای قدیمی به میان می‌آید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

خانه‌ای که پرجزئیات توصیف می‌شود تا بر محوری بودن این مکان انگشت تاکید بگذارد. چاهک کف حیاط، یکی از اجزای بسیار مهم این خانه است که با گلوگاهی قطور به جوی کوچکی متصل می‌شود. جویی که در نهایت به چاه فاضلاب می‌رسد. تفاوت این چاهک با معادل‌های دیگرش این است که این یکی محل تخلیه‌ی خون و خصم و جفت هم هست. این‌جا خانه‌ای است که قابله‌ای در آن سکونت دارد و به اقتضای شغلش باید خود را از شر فضولات مربوطه خلاص کند. مرد کارچاق‌کن نشانی قابله را به درماندگانی می‌دهد که از ترس آبرو به دنبال رهایی از مصیبت وارده‌اند و چاهک هم محلی است برای خلاص شدن اهالی خانه از خون و جنین ناخواسته و محتویات تراشیده شده از رحم زنان سقط‌کرده. جنین‌هایی که چند هفته بیشتر از عمرشان نمی‌گذرد و هنوز به درستی شکل نگرفته‌اند و دست و پای تکمیل‌شده‌ای ندارند. آن‌ها به جبر از زهدان گرم مادر جدا می‌شوند تا به چاهک و چاه فاضلاب سرد و تاریک و نمور سرازیر شوند. این روند تا مدت‌ها به همین شکل ادامه دارد اما ماجرای کتاب درست از جایی آغاز می‌شود که چاهک بالا می‌زند و حیاط شش هفت متری این خانه را پر از خونابه و کثافت می‌کند و اهل خانه (قابله و وردستش) هر چه تلاش می‌کنند راه آب باز نمی‌شود. از همین رو و به ناچار کاسه کاسه منجلاب را از حیاط خانه جمع می‌کنند و درون بشکه‌ای می‌ریزند و چاه بی‌مصرف را هم مسدود می‌کنند. داستان در ادامه با تشریح وضعیت اسف‌بار خانه و خون و خونابه و ترسیم فضاهای رعب‌آور چاه و چاهک و حیاط خانه پیش می‌رود. در واقع روایت بر مدار شرح وضعیت و بر مبنای فضاسازی استوار شده است. تصویرسازی‌هایی متعفن و بویناک که بناست مخاطب را درگیر فضای عق‌آور خانه کنند و او را به مرز انزجار از اتفاقات تلخی که در این خانه در حال وقوع است برسانند.

داستان با اپیزودهایی کوتاه و از زبان اشیاء ادامه می‌یابد. بخش‌هایی که گاه چند صد کلمه بیشتر نیستند و مخاطب را با تعلیقی از جنس «بعد چه می‌شود؟» مواجه می‌کنند. مثلا در بخشی از داستان، موزاییک‌هایی که اهل این خانه با نابلدی و به شکل لق کنار هم چسبانده‌اند، زبان می‌گشایند و حرف می‌زنند و از آن‌چه که طی این سال‌ها بر سرشان رفته، نقل می‌کنند. به غیر از موزاییک‌ها سایر اشیای درگیر ماجراهای این خانه و مراجعه‌کنندگان هم به حرف می‌آیند و هر کدام بخشی از روایت را به عهده می‌گیرند. روایت از منظر اشیایی هم‌چون کهربا، چادر مشکی و یا جنین مرده پیش می‌رود و به نوعی می‌تواند هم‌چون داستان «خانه روشنان» گلشیری، ناظر لخت و بدون پیش‌داوری قضایا باشد. البته در عمل این‌گونه نیست و هر شیئی ویژگی‌های انسانی، حس و حال و منش خود را دارد و به شکل نمادین استفاده شده است. برای نمونه چادر نگران درد سوزن بر تن‌اش است هنگامی که بناست درز پاره‌اش را بدوزند. در واقع با توجه به زبان و لحن روایت می‌توان تشخیص داد که هر شیئی دارای چه جنسیتی است و مثلا برای موزاییک جنسیت مذکر و برای کهربا جنسیت مونث قائل شد. کهربایی که عاشق گرمای گردن زنانه است و از چربی دست‌های شخصیت مرد داستان عق‌اش می‌گیرد. کهربا حس و حال و لحنی زنانه دارد و موزاییک مردانه و زمخت است. حتی چاقویی که در جیب یکی از شخصیت‌های داستان است به نوعی لوطی مسلک است و سر مرغی را که تخم در بدن دارد نمی‌برد. از جنسیت در مورد جنین‌های نارس هم استفاده شده است. جنینی ایکس‌ایکس و جنینی دیگر ایکس‌وای است. در این مدل استفاده‌ی نویسنده از جاندارپنداری اشیاء، یک جور غایت‌اندیشی هم وجود دارد. اگر موزاییک به شکل سفت و سخت و با ملاط مناسب سر جای مربوطه‌ی خودش قرار بگیرد و لق نزند، به کمال خودش رسیده و نخاله شدن برای او ته خط است. برای جنین‌ها هم رسیدن به باغچه غایت است و ماندن در چاهک و رفتن به فاضلاب ته خط است.

نویسنده در این رمان به مسئله‌ی جنسیت و مهجوریت‌‌های تاریخی جنس زن می‌پردازد. در واقع زن را و وضعیت او را در بستری تاریخی و در یک روند مشاهده می‌کند. رمان «وچشم‌هایش کهربایی بود» همان سیلی محکمی است که نویسنده به مخاطب ساده‌انگار می‌زند. به مخاطبی که عادت کرده با تن و بدن زنانه، مواجهه‌ای جنسی و از سر لذت داشته باشد. او لحظه به لحظه این بدن را و مسئله‌های درگیر آن را در فجیع‌ترین شکل ممکن پیش چشم مخاطب می‌آورد، طوری که کام او را تلخ کند. مهری بهرامی با ریختن این زهر به کام مخاطبش، پشت پرده‌ی یک زایمان زودرس و یک سقط جنین کنترل‌نشده و غیر بیمارستانی را عیان می‌کند.

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۳۷۰۵۶۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جلوگیری از سقط عمد ۳ هزار مورد جنین سالم در کشور

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی، رئیس قرارگاه نفس کشور گفت: از سال ۱۴۰۰ تاکنون بیش از ۳ هزار مورد جلوگیری از سقط عمد جنین سالم در نقاط مختلف کشور  به همت مرکز نفس انجام شده است.

دکتر محسن ذاکریان در همایش کنشگران مقابله با سقط عمد جنین در مشهد که با همکاری بسیج جامعه پزشکی خراسان رضوی و جمعیت هلال احمر استان در اردوگاه فرهنگی و تربیتی امام رضا (ع) مشهد برگزار شد، اظهار کرد: آمار‌های غیررسمی در کشور نشان می‌دهد که سالانه بین ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار سقط عمد در کشور انجام می‌شود، عددی که بسیار نگران‌کننده بوده و لازم است تا همه دستگاه‌ها در این زمینه فعالیت‌های جدی کنند.
وی افزود: مرکز نفس در سال ۱۴۰۰ کار خود را در مشهد و با هدف جلوگیری از سقط عمد جنین سالم آغاز کرد و تاکنون بیش از ۳ هزار مورد جلوگیری از سقط عمد جنین سالم در نقاط مختلف کشور به همت این مرکز انجام شده است.

رئیس قرارگاه نفس کشور و مدیرعامل جمعیت هلال احمر خراسان رضوی ادامه داد: بیشترین علت سقط عمد در کشور ناسازگاری زوجین و احساس ناامنی بوده است.

دکتر ذاکریان افزود: مهمترین برنامه امسال مرکز نفس؛ توانمندسازی نیرو‌های شاغل در مرکز نفس سراسر کشور و گسترش و شبکه سازی در این زمینه بوده است.

وی تاکید کرد: امیدواریم که بتوانیم در آینده بر کاهش بیش از پیش و صفر شدن آمار سقط جنین سالم و همچنین افزایش جمعیت کشور که با هدف تحقق موضوع جوانی و افزایش جمعیت مورد تاکید مقام معظم بوده است  موثر باشیم.

حمایت‌های مرکز نفس در ۴ حوزه مشاوره‌ای، معیشتی، درمانی و دارویی با هدف پیشگیری از سقط جنین سالم
 رئیس بسیج جامعه پزشکی خراسان رضوی هم  در این همایش گفت: مرکز مردمی نفس در روز ملی جمعیت و در ۳۰ اردیبهشت سال ۱۴۰۰ و با همکاری جمعی از متخصصان حوزه علوم پزشکی شامل پزشکان، پرستاران و ماما‌ها در مشهد آغاز به کار کرد و این مجموعه با هدف جلوگیری از سقط جنین‌های سالم فعالیتش را در ۳ حوزه شناسایی، فرهنگ‌سازی و حمایت پیش می‌برد.

دکتر حسن رجبی با بیان اینکه در مرکز نفس مادران باردار تحت حمایت قرار می‌گیرند و در ۹ ماه دوره بارداری بسته‌های کمک معیشتی دریافت می‌کنند، افزود: مرکز نفس با همکاری پزشکان متخصص زنان، افرادی را که قصد سقط جنین دارند شناسایی می‌کند و با حمایت همه جانبه از این خانواده، آنها را برای حفظ فرزند در راه خود و تولد یک نوزاد سالم یاری می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه حمایت‌های مرکز نفس در ۴ حوزه مشاوره‌ای، معیشتی، درمانی و دارویی است، بیان کرد: در این مرکز اقدامات موثری  در ۳ سال اخیر صورت پذیرفته و نتیجه آن منجر به انصراف بیش از ۳ هزار خانواده از تصمیم نادرست سقط جنین سالم که عمده آن به  علت مسائل مالی بوده، شده است.